Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk – Hành trình 50 năm xây dựng và trưởng thành

Ngày 12/6/2025, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 202/2025/QH15 về việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp tỉnh. Theo nghị quyết này, hai tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên chính thức hợp nhất thành một đơn vị hành chính mới mang tên tỉnh Đắk Lắk. Sau khi sáp nhập, tỉnh Đắk Lắk có diện tích tự nhiên 18.096,40 km², lớn thứ ba cả nước, với dân số 3.346.853 người.
Đắk Lắk – vùng đất cao nguyên giàu tiềm năng nông nghiệp với cà phê, sầu riêng… và du lịch sinh thái – cùng Phú Yên – địa phương ven biển nổi tiếng với bãi biển đẹp và di sản văn hóa đặc sắc – khi hợp nhất sẽ bổ sung, hỗ trợ lẫn nhau. Sự kết hợp này mở ra nhiều cơ hội phát triển mạnh mẽ hơn về du lịch, nông nghiệp, công nghiệp chế biến, đồng thời thúc đẩy kinh tế - xã hội của toàn vùng.

Tại Nghị quyết số 81/2025/UBTVQH15 về thành lập TAND cấp tỉnh, TAND khu vực; quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của TAND cấp tỉnh, TAND khu vực có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã quyết định thành lập Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk trên cơ sở hợp nhất Tòa án nhân dân tỉnh Đắk Lắk cũ và Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên cũ; đồng thời thành lập 15 đơn vị Tòa án nhân dân khu vực tại tỉnh Đắk Lắk trên cơ sở sắp xếp 24 đơn vị Tòa án nhân dân cấp huyện thuộc Tòa án nhân dân hai tỉnh Đắk Lắk và Phú Yên cũ.

Hướng tới kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Tòa án nhân dân (13/9/1945 – 13/9/2025), kính mời bạn đọc cùng tìm hiểu lịch sử hình thành và phát triển của Tòa án nhân dân hai tỉnh Phú Yên (cũ) và Đắk Lắk (cũ), để cùng nhìn lại chặng đường đã qua và ghi nhớ dấu mốc lịch sử quan trọng – ‘Chương mới của lịch sử địa phương, khơi thông động lực quốc gia”.

Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Phú Yên: hơn 40 năm hoàn thành sứ mệnh lịch sử

Sau ngày giải phóng toàn tỉnh Phú Yên 01/4/1975, hệ thống Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Phú Yên đã được chính quyền cách mạng tỉnh Phú Yên thành lập. Tuy nhiên, chỉ một thời gian ngắn vài tháng sau đó, thực hiện Nghị quyết 245-NQ/TW của Bộ Chính trị, ngày 03/11/1975, hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa được sáp nhập thành tỉnh Phú Khánh nên Tòa án cũng hợp nhất thành Tòa án nhân dân tỉnh Phú Khánh.

Đến ngày 30/6/1989, Quốc hội khóa VIII quyết định chia tỉnh Phú Khánh thành hai tỉnh Phú Yên và Khánh Hòa. Từ đó, Tòa án nhân dân tỉnh Phú Yên được tái lập bằng Quyết định số 118/UB ngày 12/7/1989 của Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Yên. Lúc này Tòa án nhân dân cấp huyện có 07 đơn vị: Tòa án nhân dân thị xã Tuy Hòa; Tòa án nhân dân 06 huyện Đồng Xuân, Sơn Hòa, Sông Cầu, Sông Hinh, Tuy An và Tuy Hòa.

Qua nhiều lần chia tách, điều chỉnh địa giới hành chính các huyện, thị xã, cho đến ngày 30/6/2025, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Phú Yên có Tòa án nhân dân tỉnh và 09 Tòa án nhân cấp huyện gồm có Tòa án nhân dân thành phố Tuy Hòa, Tòa án nhân dân các thị xã Đông Hòa, Sông Cầu, Tòa án nhân dân các huyện Tây Hòa, Đồng Xuân, Sơn Hòa, Sông Hinh, Tuy An và Phú Hòa.

Kể từ khi tái lập tỉnh năm 1989 đến 30/6/2025, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Phú Yên đã thụ lý và giải quyết gần 100.000 vụ án các loại. Bên cạnh nhiệm vụ xét xử, Tòa án nhân dân hai cấp còn thực hiện tốt nhiều công tác khác như: thi hành án hình sự; tiếp công dân, xử lý đơn thư khiếu nại, tố cáo; đầu tư xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị theo hướng hiện đại hóa, chuyển đổi số; đồng thời tích cực tham gia các phong trào, hoạt động xã hội và công tác từ thiện.

Trải qua gần 40 năm xây dựng và phát triển, cho đến khi hoàn thành nhiệm vụ chính trị của mình, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Phú Yên đã phát huy tốt vai trò xét xử, góp phần hiệu quả vào công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; đồng thời tạo nền tảng ổn định cho sự phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa.

Với những thành tích xuất sắc trong gần 40 năm qua, Tòa án nhân dân 2 cấp tỉnh Phú Yên đã được tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý, trong đó phải kể đến một số danh hiệu sau:

- 04 tập thể được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba;

- 07 tập thể được Nhà nước tặng thưởng Bằng khen của Chính phủ;

- 06 tập thể được nhận Cờ thi đua của Tòa án nhân dân tối cao;

- 114 lượt tập thể được Tòa án nhân dân tối cao “Tập thể lao động xuất sắc”;

- 53 lượt tập thể được Tòa án nhân dân tối cao tặng Bằng khen;

- 02 cá nhân được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba;

- 03 cá nhân được Nhà nước tặng thưởng Bằng khen của Chính phủ;

- 25 lượt cá nhân được tặng danh hiệu chiến sĩ thi đua Tòa án nhân dân;

- 153 lượt cá nhân được Tòa án nhân dân tối cao tặng Bằng khen;

Và còn nhiều danh hiệu thi đua khác…

Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk - Nửa thế kỷ một chặng đường (đến ngày 30/6/2025)

Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk được thành lập ngay sau khi giải phóng tỉnh Đắk Lắk vào tháng 3/1975 để xét xử các vụ án chống đối chính quyền cách mạng, các vụ án về kinh tế và trật tự, an toàn xã hội, góp phần ổn định tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn tỉnh. Đến cuối năm 1976, hệ thống Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh được chính thức thành lập gồm Tòa án tỉnh và 06 đơn vị Tòa án cấp huyện gồm Krông Búk, Krông Pắc, Đắk Mil, Đắk Nông, Lắk và thị xã tỉnh lỵ Buôn Ma Thuột.

Ngày 26/11/2003, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết số 22/2003/QH11 về việc chia tách tỉnh Đắk Lắk thành hai tỉnh Đắk Lắk và Đắk Nông. Qua nhiều lần chia tách, điều chỉnh địa giới hành chính các huyện, thị xã trong tỉnh thì đến ngày 30/6/2025, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk có Tòa án nhân dân cấp tỉnh và 15 đơn vị Tòa án nhân dân cấp huyện gồm thành phố Buôn Ma Thuột, thị xã Buôn Hồ và các huyện: Cư M’gar, Krông Búk, Ea H’Leo, Krông Năng, Krông Pắc, Ea Kar, M’Đrắk, Krông Bông, Lắk, Cư Kuin, Krông Ana, Buôn Đôn và Ea Súp.

Kể từ khi thành lập đến 30/6/2025, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk đã thụ lý và giải quyết khoảng 260.000 vụ án các loại. Đắk Lắk là một trong những địa bàn có số lượng vụ việc phải giải quyết nhiều nhất ở khu vực duyên hải miền Trung – Tây Nguyên, với trung bình khoảng 14.000 vụ mỗi năm trong giai đoạn 2020–2024, đồng thời tính chất phức tạp của các vụ việc cũng ngày càng tăng. Ngoài việc hoàn thành các chỉ tiêu và yêu cầu do Quốc hội đề ra, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk đã thực hiện tốt nhiệm vụ bảo vệ công lý, quyền con người, quyền công dân; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, tổ chức và cá nhân và triển khai kịp thời nhiều nội dung cải cách quan trọng để phù hợp với quy định pháp luật hiện hành.

Với những thành tích nổi bật trong 50 năm qua, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk đã vinh dự được trao tặng nhiều danh hiệu cao quý, trong đó có những danh hiệu nổi bật như sau:

- 02 tập thể được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Hai;

- 04 tập thể được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba;

- 10 tập thể được Nhà nước tặng thưởng Cờ thi đua của Chính phủ;

- 02 tập thể được Nhà nước tặng thưởng Bằng khen của Chính phủ;

- 28 tập thể được nhận Cờ thi đua của Tòa án nhân dân tối cao;

- 01 cá nhân được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Nhất;

- 01 cá nhân được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Hai;

- 02 cá nhân được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba;

- 06 cá nhân được Nhà nước tặng thưởng Bằng khen của Chính phủ;

- 44 lượt cá nhân được tặng danh hiệu chiến sĩ thi đua Tòa án nhân dân;

- 03 cá nhân được tặng danh hiệu “Thẩm phán tiêu biểu”;

- 19 cá nhân được tặng danh hiệu “Thẩm phán giỏi”;

- 01 cá nhân được tặng danh hiệu “Thẩm phán mẫu mực”…

Và còn nhiều danh hiệu thi đua khác…

Dấu mốc lịch sử: Hợp nhất Tòa án nhân dân hai tỉnh Phú Yên và Đắk Lắk

Kể từ ngày 01/7/2025, sau khi hợp nhất, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk thực hiện chức năng, nhiệm vụ trong phạm vi lãnh thổ gồm 102 đơn vị hành chính cấp xã của tỉnh. Dự kiến mỗi năm, Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk phải thụ lý và giải quyết khoảng 20.500 vụ việc các loại. Cụ thể, trong năm 2024, Tòa án nhân dân hai cấp của tỉnh Đắk Lắk và tỉnh Phú Yên (trước khi hợp nhất) đã giải quyết 20.461 vụ việc; riêng 9 tháng đầu năm 2025, con số này là 16.762 vụ việc. Số lượng án lớn cho thấy thách thức đối với công tác giải quyết án của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk sau khi hợp nhất. Khối lượng công việc mà Tòa án nhân dân hai cấp phải giải quyết nhiều và có xu hướng gia tăng cả về số lượng và tính chất phức tạp trong điều kiện số lượng đội ngũ cán bộ công chức, cơ sở vật chất … chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn; đòi hỏi tập thể cán bộ công chức Tòa án nhân dân hai cấp phải nêu cao tinh thần trách nhiệm, nỗ lực, cố gắng, đoàn kết hơn nữa để thực hiện tốt nhiệm vụ chính trị đã được Đảng, Nhà nước giao cho.

Cho đến nay, việc hợp nhất đã đi vào ổn định, trật tự, tạo nền tảng vững chắc cho quá trình phát triển trong tương lai của Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk. Các đơn vị, bộ phận trong các đơn vị Tòa án đã phối hợp nhịp nhàng, hệ thống quản lý hiệu quả hơn, giúp tối ưu hóa nguồn lực và nâng cao năng suất làm việc. Đồng thời, tinh thần đoàn kết trong nội bộ cũng được củng cố, tạo ra môi trường làm việc chuyên nghiệp, cởi mở và sẵn sàng thích ứng với những thay đổi mới trong thời gian sắp đến.

Nhân kỷ niệm 80 năm Ngày truyền thống Tòa án nhân dân (13/9/1945 – 13/9/2025), kế thừa và phát huy truyền thống vẻ vang của Tòa án nhân dân, bước vào giai đoạn mới – một bước ngoặt quan trọng trong tiến trình cải cách tư pháp theo định hướng của Đảng, toàn thể cán bộ, công chức và người lao động Tòa án nhân dân hai cấp tỉnh Đắk Lắk nguyện nêu cao tinh thần trách nhiệm, rèn luyện phẩm chất đạo đức theo tấm gương Chủ tịch Hồ Chí Minh; tuyệt đối trung thành và tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, góp phần hoàn thành tốt nhiệm vụ của Tòa án nhân dân. Mỗi công chức không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn, bản lĩnh chính trị; tăng cường phối hợp với các ngành, các cấp; hăng hái thi đua yêu nước, phấn đấu hoàn thành xuất sắc mọi nhiệm vụ được giao. Qua đó, góp phần tích cực vào sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng và củng cố nền pháp chế, từng bước hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; đồng thời hiện thực hóa mục tiêu xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh, tiến bộ.