“Hạn chế, khó khăn, vướng mắc và giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả của việc thu thập chứng cứ”.

Một số hạn chế, khó khăn, vướng mắc:

- Một số vụ án có nhiều đương sự và đương sự không hợp tác, nhưng chưa có cơ chế áp dụng.

- Việc cung cấp chứng cứ của đương sự và một số cơ quan quản lý nhà nước, đơn vị phụ thuộc còn chậm, thậm chí có đơn vị không phối hợp hoặc phối hợp mang tính hình thức. Một số đơn vị có địa giới hành chính cấp tỉnh, khoảng cách xa và chưa có có chế phối hợp trong việc thu thập, cung cấp chứng cứ.

- Một số vụ việc ủy thác thu thập chứng cứ chưa được đơn vị (Tòa án) nhận ủy thác phối hợp thực hiện triệt để và đúng thời hạn.

- Tài liệu chứng cứ của vụ án nằm rải rác ở nhiều nơi, nhiều đơn vị khác nhau. Đến nay, một số đơn vị sát nhập và giải thể nên việc xác minh thu thập chứng cứ rất khó khăn, phức tạp và mất nhiều thời gian.

Nguyên nhân của hạn chế, khó khăn, vướng mắc:

- Một số trường hợp đương sự cung cấp tài liệu chứng cứ chưa đầy đủ, Tòa án chưa yêu cầu đương sự cung cấp mà tiến hành thụ lý dẫn đến khi giải quyết vụ án phải thu thập lâu, mất thời gian.

- Một số trường hợp Tòa án không tiến hành thu thập chứng cứ ngay từ khi thụ lý mà đợi một thời gian sau đó mới tác nghiệp, thu thập dẫn đến quá hạn giải quyết vụ án.

- Khi Tòa án thu thập chứng cứ, thì các cơ quan chuyên môn nêu nhiều lý do khác nhau để kéo dài hoặc trì hoãn việc cung cấp hoặc cung cấp không đầy đủ chứng cứ…

- Tòa án ủy thác chưa sát sao trong việc xác minh tại cơ sở, tiến hành niêm yết thủ tục tố tụng, chưa chủ động sát sao trong việc phối hợp thực hiện ủy thác với Tòa án nhận ủy thác.

…

Để khắc phục tình trạng nêu trên và đảm bảo thủ tục tố tụng, nên tôi xin đưa ra một số giải pháp để nhằm năng cao chất lượng, hiệu quả trong quá trình thu thập chứng cứ như sau:

- Tòa án cần ban hành quy chế về việc tiếp nhận đơn và kiểm tra kỹ lưỡng khâu thụ lý, yêu cầu đương sự cung cấp đầy đủ tài liệu, trường hợp không cung cấp được thì yêu cầu nêu rõ lý do và giải trình.

- Ngay sau khi thụ lý, Thẩm phán cần nghiên cứu và xem xét các tài liệu có trong hồ sơ vụ án, tài liệu nào đã có, tài liệu nào chưa có, tài liệu nào cần thu thập để từ đó có kế hoạch thu thập cho sớm. Ví dụ: Sau khi thụ lý thấy tài liệu còn thiếu và cơ quan quản lý nhà nước đang giữ, thì sớm ban hành Quyết định yêu cầu các cơ quan, tổ chức hay đương sự cung cấp chứng cứ. Song song với việc yêu cầu cung cấp chứng cứ và trong quá trình chờ đợi kết quả của cơ quan quản lý nhà nước hay đương sự cung cấp, thì tiến hành các biện pháp thu thập chứng cứ khác, như lấy lời khai đương sự, đối chất hay xem xét thẩm định tại chỗ, định giá tài sản… Việc thu thập chứng cứ phải tiến hành song song và liên tục, tránh việc giao phó cho Thư ký hoặc tiến hành phiến diện đến khi gần hết thời hạn chuẩn bị xét xử mới thu thập là không đảm bảo tiến độ giải quyết án.

- Khi yêu cầu cơ quan chức năng cung cấp chứng cứ mà đến hạn chưa cung cấp, thì xác minh lý do và tiếp tục yêu cầu cung cấp.

- Khi ủy thác, Tòa án ủy thác cần theo dõi sát việc ủy thác và nếu hết hạn mà Tòa án nhận ủy thác chưa thực hiện, thì tiếp tục ban hành văn bản đề nghị phối hợp.

- Khi các đương sự không hợp tác cần đẩy nhanh việc xác minh thu thập chứng cứ tại cơ sở, tiến hành việc tống đạt niêm yết theo thủ tục, để đảm bảo tiến độ giải quyết vụ án, tránh để vụ việc kéo dài quá thời hạn.

- Tăng cường phối hợp liên ngành, cơ quan đoàn thể địa phương.

- Thường xuyên học hỏi, nâng cao kỹ năng và tích lũy kinh nghiệm.

- Kiến nghị hoàn thiện pháp luật sau khi thực hiện việc sát nhập;

TAND KHU VỰC 9 - TỈNH ĐẮK LẮK

Đỗ Văn Dũng – Trần Hằng